Święty Pius X, właściwie wł. Giuseppe Melchiorre Sarto (ur. 2 czerwca 1835 w Riese, w prowincji Treviso - zm. 20 sierpnia 1914 w Watykanie) - włoski duchowny katolicki, papież od 1903. Święty Kościoła katolickiego. W 1909 utworzył Instytut Biblijny w Rzymie.

Dzieciństwo
Młody Giuseppe Melchiorre SartoUrodził się we włoskim mieście Riese (Górna Wenecja) 2 czerwca 1835 roku. Był synem wiejskiego listonosza i szwaczki. Istnieje niepotwierdzona legenda, że jego ojciec Giovanni Sarto (po polsku Krawiec) był Polakiem, który "za chlebem" wyemigrował z Wielkopolski do Włoch (zmieniając nazwisko z Jan Krawiec), natomiast jego matka Margherita była Włoszką. Oficjalna genealogia Giuseppe Melchiorre Sarto mówi o:
rodzicach: Giovannim Battiście (1792-1852) i Marghericie Sanson (1813-1894);
dziadkach (od strony ojca): Giuseppem Sarto, właścicielu ziemskim, i Paoli Giacomello;
pradziadkach: Anzolim Sarto i Antonii Liviero.

Giuseppe od urodzenia żył w wielodzietnej rodzinie, jego rodzice mieli dziesięcioro dzieci. W wieku 12 lat odebrał od patriarchy weneckiego Jacuba Monico stypendium seminaryjne, za które mógł wstąpić do seminarium.

Ksiądz
Giuseppe Melchiorre Sarto został wyświęcony na kapłana 18 września 1859 roku. Był doskonałym kaznodzieją, jeździł do pobliskich wiosek odprawiać Msze święte, był człowiekiem bardzo pobożnym i gorliwym opiekunem ubogich.

Biskup
W 1884 roku papież Leon XIII mianował Sarto biskupem Mantui. Najwięcej uwagi jako biskup zwracał na formacje kapłanów w seminarium. Był znany jako życzliwy ojciec diecezji który zwiedzał wszystkie parafie.

Patriarcha Wenecji
W 1892 roku papież Leon XIII mianował go Kardynałem Wenecji. Jako pierwszy wprowadził do seminariów studia biblijne, historię Kościoła i ekonomię społeczną.

Konklawe
Po śmierci Leona XIII w Kaplicy Sykstyńskiej zebrało się konklawe. Złożone veto - było ostatnim protestem w dziejach Kościoła zwane ekskluzywą - postawione zostało 2 sierpnia 1903 r. przez kardynała Jana Puzynę z Krakowa w imieniu cesarza Austrii Franciszka Józefa I (1848 - 1916) jednemu z kardynałów (kard. Rampolli), który został wyeliminowany. Giuseppe Melchiorre Sarto został wybrany na papieża i przyjął imię Pius X. Jego pierwsze słowa (oznajmujące zaaprobowanie wyboru) brzmiały: "O, moja droga mamo, moja dobra mamo (...) Przyjmuję, in crucem". W 1904 roku aby zapobiec podobnym przypadkom, Pius X wydał konstytucję Commisium nobis w której w sposób zdecydowany potępił i zakazał pod karą ekskomuniki stosowania przy wyborach papieża ekskluzywy państwowej.

Papież
Udzielił błogosławieństwa Urbi et orbi w bazylice św. Piotra i przyjął hasło swojego pontyfikatu Wszystko odnowić w Chrystusie. Tak jak Pius IX, uznał się za więźnia Watykanu. Pius X był pierwszym papieżem, któremu udało się uczynić z Rzymu centrum Kościoła katolickiego. Papież potępił modernizm katolicki, agnostycyzm i immanentyzm. 1 września 1910 r. Pius X nakazał księżom składanie Przysięgi antymodernistycznej, którą sam napisał w 1908 roku. Papież dopuszczał dzieci w "mniej więcej siódmym roku życia" do przyjęcia I Komunii św. i ułatwienia Eucharystii chorym. Polecił też opracowanie nowego wydania śpiewnika gregoriańskiego i zreformował brewiarz. Zachęcał do badania Pisma św. zakładając w Rzymie Papieski Instytut Biblijny. Pius X był prekursorem Akcji Katolickiej.

Choroba i śmierć
W 1913 Pius X doznał zawału serca. W 1914 zachorował i już nigdy z choroby nie wyszedł, a wydarzenia które doprowadziły do I wojny światowej tylko pogorszyły jego stan. W czasie I wojny światowej poparł politykę Austro-Węgier. Polakom walczącym o niepodległość radził: "Dostojnicy polskiego kościoła powinni modlić się za swoich władców". Wielokrotnie dawał wyraz, że dla Polaków podstawą musi być trójlojalizm", tj. wierność władcom zaborów, nawet jeśli miałoby to doprowadzić do bratobójczych walk w szeregach wrogich armii.

Pius X zmarł w Rzymie w nocy 20 sierpnia 1914 o godzinie 1:15. Jego ostatnie słowa były skierowane do wiernego współpracownika, Merry'ego del Val: Poddaję się całkowicie.
Został pochowany w bazylice św. Piotra.

Procesy
Beatyfikowany w 1951, kanonizowany w 1954 roku przez Piusa XII. Przez wielu jest uważanym za jednego z największych papieży.